“Deses teus olliños negros” de Rosalía de Castro.

      4
Cantan os galos pr’ ó dia,
Erguete, meu ben, e vaite.
— Como m’ ei d’ ir queridiña,
Como m’ ei d’ ir e deixarte

—D’ eses teus olliños negros
Como doas relumbrantes,
Hastr’ as nosas maus unidas
As vagoas ardentes caen.
¿Como m’ ei d’ ir si te quero?
Como m’ ei d’ ir e deixarte,
Si cá lengua me desvotas
E có coraçon me atraes?
N’ un corruncho do teu leito
Cariñosa m’ abrigaches
Có teu manso caloriño
Os frios pés me quentastes;
E d’ aqui xuntos miramos
Por antr’ ó verde ramaxe,
Cal iba correndo á lua
Por enriba dos pinares.
¿Como queres que te deixe
Como que de ti m’ aparte,
Si mais qu’ á mel eres dulce
E mais qu’ as froles soave?

—Meiguiño, meiguiño meigo,
Meigo que me namoraste,
Baite d’ onda min meiguiño
Antes qu’ ó sol se levante.

—Ainda dorme, queridiña,
Antr’ as ondiñas do mare,
Dorme por que m’ acariñes
E por qu’ amante me chames,
Que sol’ onda tí, meniña,
Pódo contento folgare.

—Xa cantan os paxariños,
Erguete, meu ben, qu’ é tarde.

—Deixa que canten, Marica,
Marica deixa que canten…
Si tí sintes que me vaya,
Eu relouco por quedarme.

—Conmigo, meu queridiño,
Mitá dá noite pasaches.

—Mais en tanto ti dormias
Contenteime con mirarte,
Qu’ asi sorind’ entre soños
Coidaba qu’ eras un anxel,
E non con tanta pureza
O pé d’ un anxel velase.

—Asi te quero, meu ben,
Com’ un santo dos altares,
Mais fuxe… qu’ ó sol dourado
Por riba dos montes saye.

—Irey, mais dame un biquiño
Antes que de tí m’ aparte;
Qu’ eses labiños de rosa
Inda non sei como saben.

—Con mil amores chó dera,
Mais teño que confesarme,
E moita vergonza fora
Ter un pecado tan grande.

—Pois confesate, Marica,
Que cando casar nos casen,
Non ch’ an de valer, meniña,
Nin confesores nin frades.
Adios, cariña de rosa!

—Raparigo, Dios te garde!

Cantares Gallegos, 1863

Recitan Rosa Lage e Víctor Rolle

O maio de Curros Enríquez.

 

Os maios de Viveiro 2017

Recita Víctor Rolle:

Aí vén o maio
de frores cuberto…
puxéronse á porta
cantándome os nenos;
i os puchos furados
pra min estendendo,
pedíronme crocas
dos meus castiñeiros.

Pasai, rapaciños,
calados e quedos,
que o que é polo de hoxe
que darvos non teño.
Eu sónvo-lo probe
do pobo gallego:
Pra min non hai maio,
pra min sempre é inverno!…

Cando eu me atopare
de donos liberto
i o pan non me quiten
trabucos e préstemos,
e como os do abade
frorezan meus eidos,
chegado habrá estonces
o maio que eu quero.

¿Queredes castañas
dos meus castiñeiros?…
Cantádeme un maio
sin bruxas nin demos;
un maio sin segas,
usuras nin preitos,
sin quintas, nin portas,
nin foros, nin cregos.

Aires da miña terra, 1880

Novas lecturas de Queixumes dos pinos.

 

Eu sei donde moran,
Eu sei donde están;
As vira de longe,
Seu golfo ó cruzar.

O corpo ostentaban,
De roxo coral,
As testas d’ anácre,
Lostregando están;
Os lábios ardentes d’ espléndido lázuli,
Q’ encanta ó mirar.

Estaban sentadas,
Con gran magestá;
En tronos de pérlas,
Cal reinas do mar.

Miréinas, miránome,
Con mágico afan,
C’ unha forte, pungente mirada,
Color verdemar:
Oh Dios, que decírme
Seus ollos querrán!..

Azucena e Iria:

**********************************************************************

O abrigo de vento círcio,
Sentada ó pé dos valados
Q’ hai nos Casás de Nemiña,
Os cabelos pieitando,
C’ un lindo pieite d’ ouro,
Que deslumbraba ó mirálo;
Cantaba á fada Rouriz,
Cousas do tempo pasado:

[Eran Manoel Leis e Baña,
Barrentos, Lastres é os Paz;
Eran Piñeiro e Leis Busto,
Ruiz, Canosa é Currás;
Arxomil, ó da Redonda,
(Nunca se m’ esquencerán)
Pedro Rodriguez, O campo,
Lourenzo, é Castro Romai;
Francisco de Castiñeira,
Cristobo, morto en agraz;
Mauro Fernandez, Menecho,
Manoel Romero é Pon… al.»]

Esta parte do seu canto,
Ben non se poido escoitar:
(Sopraba ó aire muy recio,
Nos valados dos Casás)
E, cal son de doce corda,
O longe foi espirar.

Noemí:

**********************************************************************

Fada garrida de leves alas,
Que leda voas,
No doce abril;
Rompendo a brétoma,
Con lindas galas,
Desconocida, presta e gentil:

Fada q’ as veces,
No espacio culto,
Dos pátrios agros costumas voar;
E as veces no aire,
Do monte inculto,
Te soes sin trazas evaporar:

Das tuas alas o doce ruido,
E dos teus pasos,
O grato son;
Que n’ o percibe o atento oído,
Mais que só o sente,
O corazon:

Oín mil veces na miña infancia,
Nos pátrios montes,
Da verde Erin;
Sentín tua engebre,
Doce fragáncia,
Cando pasabas por junta min.

Claudia e Saray:

************************************************************************

Das quentes prayas,
E non jocundas,
Cal sempre sóen,
Retornarán,
As leves e graciosas vagamundas,
E poI-o bardo,
Preguntarán.

E en torno ó fórmide,
Vougo e pendente,
Índo e volvendo,
Voltas darán;
E cal quen doces
Suidades sente,
Do instrumento nos formosos cornos,
Se pousarán.

Carmen e Nerea:

 

“O nobre Gundar” e outros fragmentos de Pondal.

Len Iván , Luís e John.

—Nobre Gundar, fillo d’ Ouco,
Fillo de Celt, de Rou fillo;
Ou bardo dos negros ollos,
De nobre andar e garrido
Escudo, de voz gemente,
D’ un acento nunca oído;
O rumor asomellante,
Do vento nos altos pinos:

Teus vagos e doces cantos,
Certo non desconocidos
Me son, e non veces poucas,
Os teño quezáis oído;
Ben no m’ acordo s’ agora,
Ou quezáis en tempo antigo;
Mais cos oídos da alma,
Que cos corpóreos oidos.

Un bardo que tan ben canta,
Non debe temé-l-o olvido;
Ou cantor dos nobres celtas,
Os de corpos ben cumpridos,
Que na terra de Brigándsia,
Pol-a pátria sucumbino!

de Queixumes dos pinos,1886

«Rei dos castros, castro forte,
Garrido castro Nemenzo;
O das uces montesias,
E dos carballos cerqueiros:
O da boa parecenza,
O dos altos parapetos;
Cheos de frores no vran,
E esquivas uces no inverno;
O dos fosos ben compridos.
E ben fondos e ben feitos;
Das rámpras en caracól,
E camiños encubertos;
Doce a vista desde longe,
Castro boó, castro compreto,
¡Ou castro, amigo dos celtas,
Antr’ os castros o primeíro:!

Coma un celta forte e armado,
Desde longe te contempro;
C’ o teu escudo embrazado,
Con que deféndel’ o peito;

 

 

Píllara

A hora en q’ a luz do luceiro,
Sobr’ o cabo loce tímida;
E á negra furna pïando,
Recóllense as breves píllaras;
A hora en q’ o raposo vagamundo,
Sae da sua manida;
E á caza d’ escarabellos,
Vai pol-a ruda marina;

A ‘quela hora en q’ a campana,
D’ humilde porto dorida;
Ó rudo pescador que ven d’ altura,
Fai decir: Ave Maria;

Entonces ó triste bardo,
Que soña antr’ as uces hirtas,
Na gentil arpa apoyado,
En donde o vento suspira;
Entóncel-ó bardo, cal vago fantásma,
Visita a melancolía.

 

Camariña

Día da Poesía con Rosalía de Castro.

PRIMI Rosalia

Rosalía por Primitivo, 2017

 

N’O CRAUSTRO
Dábanse bico-l-as pombas,
Voaban as anduriñas,
xogaba o vento c’o as herbas
Pobradas de margaridas,
Y as lavandeiras cantaban
Méntra-I-a fonte corria.
Fórons’ indo un-ha trás d’outra,
Y ali se quedou soiña,
C’a triste frente incrinada
Cabe un-ha arcada sombrisa…
Estonces non sey qué sombras
Quizais de memorias vivas,
Quizais d’os frades difuntos,
Pasar en procesion mística
Veu, n’aquelas soledades,
Que amaba canto temia.
Tembrou d’angustia e de pena
E con amarga sorrisa,
Mirando o xasmín sin follas
Qu’iban á brotar axiña

Marmurou mentras d’os ollos
As bagullas lle caian:
«Todo volve, todo torna,
Ménos ó ben qu’eu queria:
Todo, todo aquí se queda
Eu soya vou de fuxida.
Non ey de vervos mais, frores,
Adorno d’esas cornisas,
Nin á oir os teus marmurios
Fonte que a gozar convidas,
Nin á contemprarvos, pedras,
Testigos d’a pena miña;
Outros virán profanarvos,
Mentras eu morro esquencida.»
Sonaron pasos n’as bóvedas,
Soprou un-ha forte brisa,
Oyeuse una-ha carcaxada
Cal si d’o inferno saira:
Era ó trasno d’o convento,
Que recordand’outros dias,
Ríase d’as ansias negras
E d’a orfandá d’a meniña.

vídeoPreme aquí para acceder ao vídeo.

 

Día de Rosalía, 2016

rosalia robot

Deseño base de OZOCOgz

“Trocand’ en sonrisas
Queixiñas e choros”

IV.

Cantart’ ei, Galicia,
Teus dulces cantares,
Qu’ asi mó pediron
Na veira do mare.

Cantar t’ ei, Galicia,
Na lengua gallega,
Consolo dos males,
Alivio das penas.

Mimosa, soave,
Sentida, queixosa,
Encanta si rie,
Conmove si chora.

Cal ela, ningunha
Tan dulce que cante,
Soidades amargas,
Sospiros amantes.

Misterios da tarde,
Murmuxos da noite:
Cantar t’ ei, Galicia,
Na veira das fontes.

Qu’ asi mó pediron,
Qu’ asi mó mandaron,
Que cant’ e que cante
Na lengua qu’ eu falo.

Qu’ asi mó mandaron,
Qu’ asi mó dixeron…
Xa canto, meniñas,
Coidá que comenzo.

Con dulce alegria,
Con brando compás.
O pé das ondiñas,
Que veñen e van.

Dios santo premita
Qu’ aquestes cantares,
D’ alivio vos sirvan
Nos vosos pesares.

De amabre consolo,
De soave contento,
Cal fartan de dichas
Compridos deseyos.

De noite, de dia,
N’ aurora, na sera,
Oiresme cantando
Por montes e veigas.

Quen queira me chame,
Quen queira m’ obrige,
Cantar, cantareille
De noit’ e de dia.

Por darlle contento,
Por darlle consolo,
Trocand’ en sonrisas
Queixiñas e choros.

Buscaime, rapazas,
Velliñas, mociños,
Buscaim’ antr’ os robres,
Buscaim’ antr’ os millos.

Nas portas dos ricos,
Nas portas dos probes,
Qu’ aquestes cantares
A todos responden.

A todos, qu’ á Virxen
Axuda pedin,
Por que vos console
No voso sufrir.

Nos vosos tormentos,
Nos vosos pesares.

Coidá que comenso…
¡Meniñas, Dios diante!

Cantares Gallegos

Ilustración de Paula Mayor, 2016

Ilustración de Paula Mayor, 2016

 

Lendo o “Prólogo” de Cantares Gallegos.

Rosalía na biblioteca.

Rosalía na biblioteca.

“Cantos, vagoas, queixas, sospiros, serans, romerias, paisaxes, debesas, pinares, soidades, ribeiras, costumes, tod’ aquelo en fin que pó-la sua forma e colorido e dino de ser cantado, todo ó que tuvo un eco, un-ha voz, un runxido por leve que fosse, que chegase á conmoverme, tod’ esto m’ atrevin á cantar neste homilde libro prá desir un-ha vez siquera, y anque sea torpemente, ôs que sin razon nin conocement’ algun nos despreçan, qu’ a nosa terra é dina d’ alabanzas, e qu’ a nosa lingua non é aquela que bastardean e champurran torpemente nás mais ilustradisimas províncias, c’ un-ha risa de mofa, qu’ á desir verdade (por mais qu’ esta sea dura), demostra á iñorancia mais crasa y á mais imperdoable inxusticia, que pode facer un-ha provincia á outra provincia hirman por probe qu’ esta sea. Mais he aqui qu’ ó mais triste nesta cuestion, é á falsedade con que fora d’ aqui pintan así ôs fillos de Galicia com’ á Galicia mesma, á quen xeneralmente xuzgan ó mais despreciable e feyo d’ España, cando acaso sea ó mais hermoso e dino d’ alabanza.”

Len o fragmento Ana Cerdeira e Claudia Rivera de 1ºESO C.

Len o fragmento Noa Pardo e Gabriela Pita de 1ºESO A.

Galicia é sempre un xardin donde se respiran aromas puros, frescura e poesia… E á pesar d’ esto chega á tanto á fatuidade d’ os iñorantes, á tanto á indina preocupacion que contra á nosa terra existe, qu’ inda os mesmos que poideron contemprar tanta hermosura (xa non falamos d’ os que se bulran de nos sin que xamais nos hayan visto nin ainda de lonxe, que son os mais) inda os que penetraron en Galicia e gozaron d’ as delicias qu’ ofrece, atreveronse á decir que Galicia era… un cortello inmundo!!…

Foy este ó movil principal que m’ impeleu á pubricar este libro, que mais que nadie, conoço que necesita á indulxencia de todos. Sin gramatica, nin regras de ningun-ha clás, ó lector topará moitas veces faltas d’ ortografia, xiros que disoarán ôs oidos d’ un purista, pró ô menos, e prá disculpar en algo estes defectos, puxen o mayor coidado, en reprodusir ó verdadeiro esprito d’ ó noso pobo, e penso qu’ ó conseguin en algo… si ben de un-ha maneira débil e froxa.

Do “Pólogo” de Cantares Gallegos“, 1863

Ilustración de Primitivo Marcos

Ilustración de Primitivo Marcos na nosa biblioteca.

O pase de diapositivas require JavaScript.

 

Recitando a Pondal, o bardo de Bergantiños.

bardo

Recita Jaime Casariego de 1º ESO B.

Das africanas praias veciñas,

Como costuman,

Retornarán,

    As amabres e doces anduriñas;

E polo bardo,

Preguntarán.

 

Mais os curutos,

En donde os pinos

Queixarse sóen,

C’o vento soán,

Xa sabedores

Dos seus destinos,

    Cal quen teme decir esquiva nova,

Nada dirán.

Queixumes dos pinos, 1886

andoriñas

Recitan Miguel Domínguez e Manuel Penabad de 1º ESO C.

Cando as doces anduriñas,

Baixo un aleiro pousadas,

Descansan do seu camiño,

En busca da ardente Africa;

As amantes viaxeiras,

Co pico baixo da ala,

N’ aquel garrido silencio,

En qué pensan?—Na súa pátria.

   Cand’ eu era estudiante,

E ó doce albergue tornaba,

Lento cruzando a cabalo,

A fea terra de Xallas:

   Ó atravesar silencioso,

As soas é esquivas gandras,

As rendas abandonando,

Ó impulso das vagas auras,

Pol’ agreste soedade,

Pensativo camiñaba.

   En qu’ iba pensando estonces,

Decíde, ventos de Xallas:

   —Sempr’ iba pensando néla,

N’ aquela doce rapaza,

Q’ era filla de Santiago,

Branca, garrida é fidalga.

RECITANDO A PONDAL, I

bardo

Cando no escarpado cabo,
Sae a fror da caramiña,
Ó cazador anunciando,
A leda estacion garrida;
Cando da doce Suévia,
Ás doces prayas amigas,
En nobelo gentil ajuntadas,
Chegan as ligeiras píllaras;
Entonces dó bardo o espírito,
Que soña antr’ as uces hirtas;
No formoso instrumento apoyado,
En donde o vento suspira;
Mentras os fillos dos celtas,
Cumpren serva e innobre vida;
Entonces o espírito invade do bardo,
Escura melancolía.